Sector bundelt krachten voor verdubbeling spoorvracht
Ruim twintig organisaties, waaronder de Vlaamse havens, Infrabel en VBO, hebben dinsdag de Rail Roadmap 2030 gepresenteerd. Hierin geven zij aan welke stappen gezet moeten worden om een verdubbeling van het spoorvervoer mogelijk te maken in de komende tien jaar. Langere treinen, digitalisering en elektrificatie van het spoor in de Antwerpse haven zijn onderdeel van het plan.
Om de mobiliteit te waarborgen en het transport te verduurzamen streeft de Belgische overheid naar een verdubbeling van het spoorvervoer van tien naar twintig procent in 2030. Over de concrete plannen om deze doelstellingen te realiseren, bestond lange tijd geen duidelijkheid. Daar is dinsdag verandering in gekomen. In aanwezigheid van alle belangrijke actoren in het Belgische spoorvervoer, van Infrabel-topman Benoît Gilson, tot Lineas-directeur Geert Pauwels en de Vlaamse, Waalse, Brusselse en federale Mobiliteitsministers, is vandaag de Rail Roadmap 2030 gepresenteerd.
Digitalisering, samenwerking en upgraden
In het document, waaraan zeehavens, binnenhavens, wegvervoer- en spoorfederaties, werkgeversorganisaties en Infrabel aan meewerkten, worden concrete suggesties gedaan om de verdubbeling van het goederenvervoer per spoor tegen 2030 mogelijk te maken. Digitalisering, samenwerking en infrastructurele aanpassingen aan het spoor zijn sleutelwoorden in het document.
Infrabel-CEO Gilson geeft tijdens de presentatie aan dat de spoorbeheerder er alles aan doet om door digitalisering de dienstverlening te optimaliseren. Hij erkent dat hier een zwak punt van de dienstverlening ligt. Juist het gebrek aan customer service en flexibiliteit wordt in de industrie als één van de grootste aandachtspunten van het spoorvervoer gezien, vertelt professor Thierry Vanelslander van de Universiteit Antwerpen tijdens zijn presentatie. “Het is zaak hier wat aan te doen.”
Digitalisering zou de dienstverlening klantvriendelijker kunnen maken door bijvoorbeeld online boeken van vracht en track-en-tracen van de goederen mogelijk te maken. Digitalisering en data-analyse in capaciteitsmanagement zou ook kunnen bijdragen tot een betere benutting van het bestaande spoorinfrastructuur.
Upgraden infrastructuur
Dat de infrastructuur een grondige facelift nodig heeft, daarover zijn rapportopstellers het ook eens. “Daarbij is het belangrijk eerst de achterstand in te halen en missing links weg te werken”, vertelt Pauwels tijdens zijn presentatie. Zo verdient de aansluiting van havens en industriële sites op het hoofdspoor volgens hem de komende jaren de nodige aandacht.
En wat te denken van elektrificatie van het spoor van de Antwerpse haven? Doordat het Antwerpse havenspoor niet geëlektrificeerd is, moet een elektrische trein bij binnenkomst op het Antwerpse havenspoor vervangen worden door een dieseltrein, hetgeen een kostbare en tijdrovende operatie is die ten koste gaat van de concurrentiepositie.
Dit is een van de reden waarom het aandeel spoorvervoer bij de achterlandverbinding in de Antwerpse haven maar op zeven procent ligt, terwijl bijvoorbeeld de haven van Hamburg meer dan veertig procent noteert.
Investeringen van de overheid vereist
Voor de realisatie van de plannen is geld nodig en daarbij kijken de actoren naar de overheid. Over concrete bedragen worden geen uitspraken gedaan, “maar elke bestede euro levert drie euro op”, vertelde Pieter Timmermans, CEO van het VBO en gastheer van de bijeenkomst.
“Als de goederen eenmaal op de trein staan, is de trein competitief met wegvervoer. Zeker als het gaat over de langere afstanden”, voegt Geert Pauwels toe. “Maar het concurrentiële nadeel van het treinvervoer zit hem in het aan boord krijgen van de goederen: het bundelen van goederen, de overslag en de first en last mile.”
Stimuli voor modal shift
De actoren vragen de overheid om financiële middelen beschikbaar te stellen om dit nadeel op te heffen en de modal shift te faciliteren. Hoe dat concreet moet gebeuren, wordt in het document niet verduidelijkt. Vervoersorganisatie Febetra heeft eerder al voorgesteld om een overslagcheque van veertig euro beschikbaar te stellen aan bedrijven die goederen van de weg naar het spoor overhevelen.
Om de capaciteit te vergroten, vragen de actoren ook om langere treinen toe te laten op het spoor. Door een lengte van 740 meter toe te laten, in plaats van de huidige 550 meter die nu is toegestaan, neemt de capaciteit van de trein toe en verbetert de concurrentiepositie. Ook hiermee kunnen verladers naar het spoor gelokt worden.
Samenwerking essentieel
Op de vraag of een verdubbeling van het spoorvervoer mogelijk is, antwoordt Pauwels: “De vraag is niet zo zeer of het mogelijk is. Het is gewoon pure noodzaak. Wegen slippen dicht en de CO-2 uitstoot moet omlaag. Met het opstellen van de Train Roadmap 2030, waarbij alle spoorpartijen betrokken waren, komt de sector voor het eerst met een gezamenlijk antwoord en dat is een hoopvol teken. Als we samen de schouders eronder zetten, moet het mogelijk zijn.”
Ook federaal minister van Mobiliteit Georges Gilkinet benadrukt het belang van samenwerking. “Alleen als alle schakels in de keten informatie delen en gaan samenwerken, van infrabeheerder tot spooroperator en verlader dan kunnen we modal shift realiseren.”
Beheerscontract gepland voor 2022
De opstellers van het rapport kijken vol spanning uit naar het nieuwe beheerscontract dat de overheid eind 2022 met Infrabel afsluit. Daar moeten de plannen van de 21 organisaties concreet in cement gegoten worden en ontstaat meer duidelijkheid over toekomstige investeringen en beleidsvisie.
Lees ook:
