‘We zijn geïnteresseerd’, maar nog steeds geen deal: Norske Tog stagneert over leasen goederenlocomotieven voor halfcapaciteit Nordland Line

De vitale Noorse Nordlandlijn werkt sinds oktober op halve kracht. Dat is nadat een van de locomotieven van de lijn werd vernietigd in een dodelijk ongeval. Nu de enige spoorverbinding van de regio met het centrum van Noorwegen ernstig verstoord is, vertelt het staatsbedrijf Norske Tog aan RailTech dat het actief op zoek is naar kortetermijnoplossingen, waaronder het leasen van goederenlocomotieven. Maar de lokale bevolking en goederenvervoerders hebben kritiek dat dit veel te lang duurt.

Slechts de helft van het aantal reguliere passagierstreinen dat normaal op de Nordlandsbanen rijdt – de enige spoorlijn die Centraal- en Noord-Noorwegen met elkaar verbindt – rijdt sinds oktober. Dat is na een fatale ontsporing op de route; de zogenaamde poolcirkel Express had ongeveer 55 mensen vervoerd tussen de op twee na grootste stad van het land, Trondheim, en het noordelijke transportknooppunt Bodø toen het werd geraakt door een enorme vallende rots. De chauffeur was op slag dood, vier passagiers raakten gewond en de cruciale dienst kwam krakend tot stilstand.

Door de afgelegen ligging van het gebied duurde het bovendien meerdere maanden om de vitale route weer in gebruik te nemen – met name om het 729 kilometer lange, ruige spoorwegtraject te vrijwaren van de dreiging van nog meer vallend gesteente. Ondertussen werd een van de weinige locomotieven die op de Nordlandsbanen reed tijdens het ongeluk volledig vernield, wat betekende dat zelfs toen de diensten terugkeerden, ze nog steeds op lage capaciteit reden.

Trein met minstens 50 mensen aan boord ontspoort aan de noordkust van Noorwegen, waarbij minstens 1 persoon om het leven komt https://t.co/o8liu3DGk5

– The Associated Press (@AP) 24 oktober 2024

Zo’n vijf maanden later vertelt Norske Tog aan RailTech dat verschillende van de andere locomotieven die op de lijn worden gebruikt nog steeds in onderhoud zijn, wat betekent dat de treinen nog steeds niet weer normaal rijden. Nachtdiensten rijden niet en er zijn nog steeds veel uitval op de Nordland Line. Waarom zijn de reserves van de Nordlandsbanen zo kwetsbaar, wat wordt er gedaan om het probleem met de locomotieven op te lossen en waarom duurt het zo lang? We vroegen het de door de staat gesteunde verhuurder.

Woede Nordland

De Nordlandsbanen is van essentieel belang om de inwoners van het noorden te verbinden met ziekenhuizen en specialistische gezondheidsdiensten in Bodø en wordt door de lokale bevolking beschouwd als een essentiële openbare dienst. Dat geldt vooral in de winter als belangrijke wegen zoals de E6 over het Saltfjellet-gebergte gesloten zijn tijdens het seizoen, waardoor de trein het enige betrouwbare vervoersalternatief is naast het vliegtuig.

Al in december uitte een belangrijke lobbygroep in het noorden van Noorwegen, de Arctic Circle Council, kritiek op de snelheid waarmee de Noorse autoriteiten werkten om de route weer op volle capaciteit te krijgen. Dat gebeurde nadat een groot deel van de economie in de regio volledig overhoop was gehaald door het defecte transport. Sommige liefdadige inwoners gingen zelfs zo ver dat ze gestrande werknemers over de fjorden zetten om ervoor te zorgen dat ze hun werk konden bereiken.

“Al voor het ongeluk en de aardverschuiving stond de treindienst op de Nordland Line op een laag pitje,” zei de Raad in een verklaring. “We begrijpen dat oplossingen tijd kunnen kosten, maar we eisen dat de situatie hoge prioriteit krijgt… De minister van Transport heeft gezegd dat er gewerkt wordt aan een tijdelijke oplossing met de verhuur van locomotieven. Dit moet zo snel mogelijk gerealiseerd worden om een verdere verzwakking van de treindienst te voorkomen.”

Maar drie maanden na de klacht lijkt er weinig vooruitgang te zijn geboekt.

Waarom zijn er zo weinig locomotieven op de Nordland Line?

Voordat we ingaan op de kwestie van het leasen van locomotieven, kunnen we ons afvragen waarom het Noorse staatsbedrijf ROSCO Norske Tog een gat in de vloot van de Nordland Line zou moeten opvullen; het is tenslotte de door de overheid gesteunde verhuurder van rollend materieel van een van ’s werelds rijkste landen. Toen RailTech de vraag voorlegde aan de Asset Director van het bedrijf, Kjell-Arthur Abrahamsen, legde hij uit dat tot nu toe een vloot van vijf locomotieven voor de Nordlandsbanen voldoende was geweest.

“Overdag gaat er één trein en ’s nachts komt die weer terug. En het is hetzelfde in de tegenovergestelde richting,” zegt Abrahamsen. “Dus in theorie zijn twee locomotieven voldoende. Natuurlijk moet je er een paar hebben voor onderhoud en schade, maar in theorie kun je er twee gebruiken.”

Hij geeft aan dat er tot voor kort vijf locomotieven op de lijn konden rijden. Dat lijkt nog steeds een beetje mager, maar hij herhaalt dat daar een historische, geografische reden voor is; “het is een heel lang stuk – iets minder dan 750 km [noot van de redactie: het is de langste spoorlijn van Noorwegen] – dus het is elke dag één trein in elke richting.” Maar sinds de ontsporing in oktober is de soliditeit van een vloot van vijf veel minder zeker geworden. “We hadden er vijf, toen kwam het ongeluk en nu hebben we er vier,” zegt Abrahamsen. “Eén is op voor schadeherstel en de anderen zijn in onderhoud.”

Door het plotselinge tekort rijdt er nu nog maar één trein per richting per dag. Ondertussen zijn de nachttreinen volledig buiten dienst. Een langlopend huurcontract is dus zeker aan de orde. Maar dit alles is al bijna een half jaar algemeen bekend, dus waarom de vertraging?

Waarom leaset Norske Tog de locomotieven nog niet?

Een deel van het probleem is het verkrijgen van het juiste soort materieel; de locomotieven van de Nordlandsbanen moeten op diesel rijden, waardoor ze moeilijker te verkrijgen zijn. En dan moeten ze ook nog worden geleverd met of worden aangepast voor passagiersdienstspecificaties, wat lastige aanpassingen betekent.

De Noorse goederentreinexploitant Onrail vertelde NRK eerder deze maand echter dat het na het ongeluk in oktober onmiddellijk contact had opgenomen met Norske Tog en het Zweedse staatsbedrijf SJ – de laatste exploiteert de nachtdiensten op de Nordlandlijn – om zijn diensten aan te bieden. “We realiseerden ons dat ze een tekort aan locomotieven zouden hebben,” zei Henning Aandal van Onrail.

Norske Tog, voegde hij eraan toe, had interesse getoond in zijn hybride locomotieven: “Een goederenlocomotief heeft niet alle functies die een passagierstrein zou moeten hebben, maar de regelgeving staat het gebruik ervan niet in de weg. Je moet alleen dingen veranderen zoals vertrekprocedures, maar dat is een kleinigheid.” Hij gaf echter wel toe dat de goederenlocomotieven mogelijk niet geschikt zijn voor de nachtdiensten van SJ op basis van de specifieke voorschriften van het bedrijf.

“Het is mogelijk dat het individuele treinbedrijf, zoals SJ, managementsystemen heeft waarbij de procedures anders zijn,” voegde hij eraan toe. “Maar dan kun je de procedures aanpassen en dan werkt het wel. Het belangrijkste is dat je binnen de nationale regelgeving opereert.”

Een vijfjarig contract?

Onrail vertelde NRK dat het heeft aangeboden zijn rollend materieel voor vijf jaar te leasen, wat blijkbaar het tijdsbestek is dat nodig is om het gat te dichten. Onrail voegde er echter aan toe dat het niet te lang kan wachten op een beslissing, omdat zijn locomotieven in plaats daarvan voor goederenvervoer worden gebruikt en niet voor eeuwig kunnen worden vastgehouden.

Ondertussen zei een ander vrachtbedrijf, BLS Rails, dat het zijn rollend materieel in november aan de bedrijven had aangeboden, maar nog niets had gehoord van Norske Tog of SJ: “We hebben locomotieven die we momenteel in het vrachtverkeer gebruiken. Ze kunnen zowel op korte als lange termijn worden verhuurd… we gingen ervan uit dat er geen behoefte was aan wat we konden aanbieden.”

‘We zijn geïnteresseerd’

Ondanks de toenemende druk en duidelijke frustratie van de lokale bevolking en goederenvervoerders, vertelt Norske Tog aan RailTech dat het actief probeert een oplossing te vinden – maar veiligheid en wettelijke vereisten moeten op de eerste plaats komen.

“We werken aan het leasen van locomotieven. Het belangrijkste is natuurlijk veiligheid”, zegt Kjell-Arthur Abrahamsen, Asset Director bij Norske Tog. “We moeten de functies voor de besturing van de deuren en noodremoverbrugging en dergelijke bijwerken. Als we in staat zijn om deze locomotieven te verbouwen of aan te passen of ze van deze technische functies te voorzien, zullen we natuurlijk locomotieven leasen. We zijn geïnteresseerd.”

De kern van de vertraging, zei Abrahamsen, was de belangrijke technische hindernis van de passagiersspecifieke besturingssystemen. “Dit zijn goederenlocomotieven en ze kunnen de deuren van de passagiersrijtuigen niet bedienen, wat een probleem is,” legt hij uit. “Dus we zijn met hen in gesprek.”

BLS Rails zegt echter dat het niet weet welke specifieke aanpassingen nodig waren voor Noorwegen, maar dat dergelijke locomotieven in Denemarken al 35 jaar in het reizigersverkeer reden en daarom niet ongeschikt waren om reizigerstreinen te trekken. Maar dat strookt niet noodzakelijkerwijs met wat Norske Tog zegt.

Waarom neemt Norske Tog de tijd?

De CEO van het bedrijf, Øystein Risan, vertelde NRK dat de beste oplossing voor de Nordlandsbanen zou zijn om locomotieven te vinden die al zijn goedgekeurd voor passagiersvervoer: “Na enkele maanden zoeken op de markt hebben we echter helaas nog steeds geen aanbiedingen ontvangen voor locomotieven die de benodigde functies hebben.”

Achter publieke verklaringen gaat ook de prijs schuil. Aangezien Norske Tog en SJ zich in een noodsituatie bevinden, kunnen vrachtbedrijven hun kosten waarschijnlijk opdrijven. En aangezien er wordt gesproken over een vijfjarig contract – nieuwe passagierstreinen moeten rond 2029 of 2030 op de Nordland Line rijden, maar er zijn al vertragingen– moet zo’n langetermijncontract worden afgewogen tegen schattingen over wanneer Norske Tog zijn eigen locomotieven uit de onderhoudswerkplaats kan halen.

Dergelijk getouwtrek biedt duidelijk een potentiële zakelijke zegen voor de vrachtmaatschappijen. Maar voorlopig zijn het de noordelijke passagiers van Noorwegen die het gelag moeten betalen. Rolf Ringdal, leider van de Noorse Associatie van Locomotiefbestuurders, vertelde NRK dat het “verwerpelijk” was dat zo’n systeem kon bestaan waar er niet de nodige tractie was om zulke vitale diensten te onderhouden, “en dat je niet doet wat nodig is om die tractie te verkrijgen”. Inderdaad, op lange termijn zal Norske Tog misschien moeten kijken naar de gaten in zijn bedrijfsmodel. Maar tot het zover is, zal het een delicaat evenwichtsspel moeten spelen tussen kosten, contracten, onderhoudstermijnen en de verwachtingen van de steeds erger wordende noorderlingen van Noorwegen.

Lees meer:

• ‘Heel erg ingewikkeld’: SJ onthult verborgen hordes om Deense nachttreinen in eigen beheer te nemen
• Geen 5G? Fins ‘unieke’ treincommunicatiesysteem biedt Europa nieuw model
• Noorwegen: AI-camera’s om spoorwegovergangsongevallen aan te pakken