Spanje stelt aanbesteding forensentreinen met 2 jaar uit tot 2028

Spanje heeft de openstelling van zijn gesubsidieerde forensen- en regionale treindiensten voor concurrentie uitgesteld tot 2028, melden Spaanse media. Het besluit vertraagt het plan om geleidelijk een einde te maken aan het monopolie van Renfe met twee jaar, ondanks eerdere toezeggingen en druk van zowel de nationale mededingingsautoriteit als Brussel.

Terwijl de openstelling van de Spaanse markt voor hogesnelheidstreinen vaak wordt toegejuicht als een voorbeeld van wat concurrentie kan brengen, stelt de Spaanse regering de openstelling van forensentreinen uit. De middellangeafstandstreinen, smalspoortreinen en Avant-treinen van Cercanías blijven nog minstens 2 jaar een monopolie van Renfe.

Het Ministerie van Transport en Renfe ondertekenden een addendum in december 2024 bij hun bestaande openbaredienstcontract, volgens berichtgeving van ABC. De overeenkomst verschuift de start van de openbare aanbesteding voor 3% van de openbaredienstverplichtingen (ODV’s) van januari 2026, zoals oorspronkelijk gepland, naar januari 2028. Hiermee is jaarlijks ongeveer €60 miljoen aan gesubsidieerde diensten gemoeid.

Gemiste deadlines

Volgens het contract voor 2018-2027 tussen de overheid en Renfe moesten de eerste proefaanbestedingen tegen juni 2019 worden voorbereid en zouden de diensten vanaf januari 2026 worden opengesteld. Toch zijn, zoals ABC opmerkt, noch de lijst met routes noch het biedkader bekendgemaakt. De Spaanse markt- en mededingingsautoriteit (CNMC) heeft er herhaaldelijk bij het ministerie van Transport op aangedrongen om het proces te versnellen en waarschuwde dat aanhoudende vertragingen de geloofwaardigheid van de liberalisering ondermijnen.

De krant El Debate benadrukte dat het ministerie ook haar meest recente deadline van juni 2025 voor het selecteren van de eerste routes niet heeft gehaald. De CNMC adviseerde om het contract van Renfe niet simpelweg te verlengen tot na 2027 onder de huidige voorwaarden, maar om er in plaats daarvan voor te zorgen dat sommige diensten al op tijd worden aanbesteed voor een start in januari 2028.

Belangstelling van de industrie en zorgen over het personeelsbestand

Een gebrek aan belangstelling van andere exploitanten is niet het probleem, aangezien potentiële nieuwkomers interesse hebben getoond. El Debate meldde dat busoperators Alsa en Avanza een bod onderzoeken, terwijl de Franse staatsspoorwegen SNCF, al aanwezig in Spanje op hogesnelheidslijnen via haar merk Ouigo, bijzondere interesse heeft getoond in Avant-diensten. De exploitanten benadrukken echter dat de toegang tot rollend materieel, depots en eerlijke voorwaarden nog steeds grote obstakels zijn.

De werknemers van Renfe, of in ieder geval de vakbonden, zien de opening van ODV’s als een grote bedreiging. Volgens ABC vrezen de vakbonden voor banenverlies en de ontmanteling van het bedrijf. Een overeenkomst eerder dit jaar gaf het personeel het recht om te beslissen of ze bij Renfe wilden blijven of naar een nieuwe operator wilden overstappen als de contracten werden overgedragen.

Druk van de EU

De liberalisering van forensen- en regionale diensten volgt op de eerdere opening van hogesnelheidslijnen in Spanje, waardoor concurrenten Ouigo en Iryo werden ingelijfd. De laatste vertraging zet Spanje op gespannen voet met het bredere beleid van de Europese Unie om monopolies in passagiersdiensten per spoor af te breken.

Voor nu heeft de regering besloten dat Renfe alle gesubsidieerde routes zal blijven exploiteren tot eind 2027, met de optie van verlenging tot 2032. Of de mijlpaal van 2028 voor concurrentie zal zorgen, blijft onzeker.

Lees meer:

• Inside the collapse: waarom hebben de spoorverbindingen tussen Portugal en Spanje de helft van hun passagiers verloren sinds 2020?
• Spanje lanceert nieuwe studie voor spoorverbinding Santander-Bilbao