DB-rapport bevestigt dat er meer infrastructuur nodig is om de klimaatdoelstellingen van de EU te halen

“We verwachten dat de infrastructuur die gepland of momenteel in aanbouw is, niet voldoende zal zijn om de gestelde doelen te halen”, staat in een onlangs gepubliceerd rapport van Deutsche Bahn getiteld “Metropolitan Network: A strong European railway for an ever closer union”. Het rapport concludeert dat het bereiken van ambitieuze EU-doelstellingen een aanzienlijke uitbreiding van de bestaande hogesnelheidsspoorweginfrastructuur vereist en stelt de ontwikkeling van een Europees metropolitaan netwerk voor.

Deutsche Bahn (DB) heeft in samenwerking met Europese spoorwegpartners een onderzoek uitgevoerd naar de uitbreiding van hogesnelheidstreinen (HSR) in Europa, wat heeft geresulteerd in de publicatie van het rapport. Op zoek naar een onbevooroordeeld perspectief gaf DB PTV Planung Transport Verkehr GmbH de opdracht om de impact op het behalen van de EU-doelstellingen voor 2030 en 2050 te simuleren. Michael Peterson, CEO van DB Fernverkehr AG, presenteerde de studie tijdens een speciaal evenement in het Europees Parlement op 8 november, georganiseerd door Europarlementariër Dominique Riquet in samenwerking met Renfe en het Spaanse voorzitterschap van de EU.

Een analyse van bestaande hogesnelheidslijnen suggereert dat de geplande en in aanbouw zijnde infrastructuur mogelijk niet voldoet aan de Europese doelstellingen. Met de Green Deal en haar strategie voor duurzame en slimme mobiliteit wil de EU de transportgerelateerde koolstofuitstoot met 90% verminderen tegen 2050 voor een duurzaam transportsysteem. Om deze doelstellingen van duurzame, slimme en veerkrachtige mobiliteit te realiseren, heeft de EU belangrijke mijlpalen vastgesteld, waaronder een verdubbeling van het Europese hogesnelheidsverkeer tegen 2030 en een verdrievoudiging tegen 2050 ten opzichte van het basisjaar 2015. Volgens het rapport zijn de huidige inspanningen niet voldoende en is er “onvoorwaardelijke inzet en bereidheid” van alle betrokken partijen nodig om deze doelen te bereiken.

Spoor loopt achter

Het rapport benadrukt de zorgwekkende achterstand van de spoorwegsector op de modal shift-doelstellingen. “Ondanks de stijgende vraag naar mobiliteit bedroeg het marktaandeel van het spoorvervoer in Europa in 2019 slechts 7,0 procent en is het sinds 2000 slechts licht gegroeid, terwijl het marktaandeel van het luchtvervoer steeg van 6,1 procent naar 9,7 procent”, aldus het rapport. De markt voor hogesnelheidstreinen is tussen 2015 en 2019 wel gegroeid met 27 procent, voornamelijk door cruciale uitbreidingen van de infrastructuur en diensten. Als we vooruitkijken naar 2050, zal de natuurlijke groei door bevolkings- en economische factoren naar schatting een bescheiden bijdrage van 16 procentpunten leveren aan de vraag naar spoorvervoer. Om de gestelde doelen te halen, zijn echter aanvullende maatregelen nodig.

Volgens de schatting van Deutsche Bahn in mei 2022 kan de bestaande en geplande hogesnelheidsinfrastructuur in 2030 slechts ongeveer 75 procent van de noodzakelijke verkeerstoename realiseren. Het rapport benadrukt dan ook de noodzaak van een aanzienlijke uitbreiding van de hogesnelheidsspoorweginfrastructuur om de ambitieuze groeidoelstellingen van de EU te halen, met het volgende commentaar: “De aanleg van 21.000 kilometer extra spoorweginfrastructuur in de komende 27 jaar is een ambitieuze doelstelling. Maar als je bedenkt dat er tussen 2000 en 2020 ongeveer 20.000 kilometer snelweg is aangelegd in de EU27, is het duidelijk dat infrastructuur van vergelijkbare omvang en complexiteit in nog kortere tijd kan worden aangelegd.

Investeringen in een dergelijke uitbreiding verlopen echter traag en de huidige inspanningen laten tal van grootstedelijke regio’s onaangesloten op de Europese hogesnelheidslijn, wat een onaangeboord potentieel voor verkeersgroei vertegenwoordigt. De studie stelt vast dat de geplande of in aanbouw zijnde infrastructuur mogelijk niet aan de gestelde doelen zal voldoen, en voorspelt een groei van slechts ongeveer 60% van de beoogde verdubbeling van het hogesnelheidsverkeer tegen 2030. De concentratie op nationale lijnen en het gebrek aan grensoverschrijdende interconnectiviteit kenmerken de Europese spoorweginfrastructuur, wat wijst op een onbenut groeipotentieel. Bovendien is het van cruciaal belang om prioriteit te geven aan capaciteitsvergroting in de knooppunten, omdat dit het potentieel heeft om frequente verbindingen, bijvoorbeeld om het uur, tussen grootstedelijke regio’s te faciliteren. Deze verbindingen zijn essentieel voor het stimuleren van extra verkeer in heel Europa.

Europees metropolitaan netwerk

Om de metropolitane regio’s in de EU met meer dan 250 miljoen inwoners (ongeveer 60 procent van de EU-bevolking) effectief met elkaar te verbinden, pleit de studie voor een uitgebreider hogesnelheidsnetwerk. Dit netwerk zou zich richten op regio’s waar de vraag naar vervoer het grootst is, een modale verschuiving mogelijk maken en een uniforme kwaliteitsnorm voor vervoer in heel Europa vaststellen. De resultaten van het onderzoek onderstrepen het grote effect dat een aanzienlijke uitbreiding van de HSR-infrastructuur en -diensten, in combinatie met reistijdverkorting, zou hebben op de vraag naar vervoer.

Om de noodzakelijke verkeersgroei tegen 2050 te realiseren, houdt de realisatie van het Metropolitan Network de aanleg van nieuwe spoorlijnen en de uitbreiding van bestaande spoorlijnen in, waarmee ongeveer 21.000 extra kilometers worden afgelegd. In combinatie met de nieuwe lijnen die voor 2030 worden verwacht, heeft deze omvangrijke inspanning tot doel het Europese hogesnelheidsspoorweglandschap te transformeren. In het rapport wordt benadrukt dat, hoewel de huidige plannen voor 2030 mogelijk niet voldoen aan de Green Deal-doelstellingen, het Metropolitan Network een extra groei van 174 procentpunten of een verdrievoudiging van het HSR-verkeer tegen 2050 mogelijk zou kunnen maken, waarmee het belang van een robuust en uitgebreid hogesnelheidsspoornetwerk voor de toekomst wordt benadrukt.

Het Metropolitan Network, dat wordt gezien als een cruciaal element in het voldoen aan de groeiende nationale en internationale vraag, biedt een economische basis voor het exploiteren van hoogfrequente treinen. Het rapport merkt op dat succesvolle HSR-infrastructuur, geïllustreerd door routes zoals Parijs-Lyon of Rome-Bologna, momenteel de grootste passagiersaantallen kent – een trend die naar verwachting zal aanhouden met de implementatie van het Metropolitan Network. Veelgevraagde HSR-corridors zijn onder andere Thessaloniki-Athene, verbindingen tussen Frankrijk en Spanje en verbindingen tussen Wenen, Praag en Berlijn. Naast de transportimpact wordt het Europees Metropolitaan Netwerk benadrukt als een katalysator voor convergentie en integratie tussen Europese landen, waardoor EU-burgers dichter bij elkaar worden gebracht.

Verder lezen:

• Oostenrijk investeert 21,1 miljard euro meer in spoor tegen 2029
• Network Rail ontvangt definitieve financiering voor de komende vijf jaar
• DB gaat door met proefproject voor algemene revisie Riedbahn