Geautomatiseerde treinen op aanvraag: ‘Zonder dat zijn aftakkingen dood’

Autonome treinen op aanvraag staan op het punt om de Oostenrijkse spoorlijnen, die het moeilijk hebben, nieuw leven in te blazen. Onderzoekers van de FH Campus Wenen ontwikkelen een nieuw type klein, zelfrijdend spoorvoertuig dat het vervoer op het platteland zou kunnen transformeren – als de Europese regelgeving op tijd komt.

Stel je voor dat je een trein bestelt zoals je een taxi zou bestellen. Dat is het idee achter een reeks onderzoeksprojecten onder leiding van de FH Campus Wenen, met als doel flexibel, AI-gestuurd vervoer naar gebieden te brengen die slecht worden bediend door de traditionele spoorwegen. Volgens Heimo Hirner, hoofd van het onderzoekscentrum voor AI, software en veiligheid van de universiteit, zou deze innovatie kunnen helpen om het voortbestaan van enkelsporige aftakkingen te garanderen, zei hij tegen de wetenschapspublicatie van het Oostenrijkse Persagentschap.

Het visioen? Een compacte trein voor maximaal tien passagiers die autonoom rijdt op enkelsporige routes op het platteland. Deze routes, die vaak te duur zijn om te onderhouden of aan te passen, kunnen nieuw leven worden ingeblazen als de technologie de treinen in staat stelt om zelfstandig en kosteneffectief te rijden.

Veiligheid op de eerste en tweede plaats

De grote uitdaging is niet de technologie – het is de wet. “Het grootste obstakel is niet de technologie, maar het regelgevingskader in Europa,” vertelde Hirner aan APA-Science. Onder de huidige EU-regels is het gebruik van machine learning in veiligheidskritische spoorwegsystemen beperkt. Dat is een probleem voor AI-gebaseerde objectdetectie, die centraal staat in het succes van het systeem.

Zelfs zeer nauwkeurige modellen zijn niet genoeg. “Modellen die 95 procent objectherkenning halen zijn geweldig, maar niet voldoende”, aldus Hirner. Daarom werkt het Neurokit2e project, waarbij 25 partners uit heel Europa betrokken zijn, aan de ontwikkeling van veiligheidsbewijzen die machinaal leren acceptabel kunnen maken onder spoorwegnormen.

Meer dan theorie

Eerdere inspanningen zoals het TARO-project (Towards Automated Railway Operation), in samenwerking met de Oostenrijkse Federale Spoorwegen (ÖBB), hielpen bij het simuleren van de logistiek van het rijden met meerdere voertuigen op enkelsporige lijnen. Omdat de passeermogelijkheden beperkt zijn, moeten treinen slim genoeg zijn om files te vermijden.

Tegelijkertijd ontwikkelt een samenwerkingsverband tussen Infineon, TTTech, Silicon Austria Labs en anderen een goedkope lidarsensor om objecten op of in de buurt van het spoor te detecteren. Onderzoekers gaan nu rechtstreeks aan de slag met machinaal leren, in de hoop realtime besluitvorming in toekomstige voertuigen in te bouwen.

Prototype testen

Een eenvoudig prototype wordt al getest op een regionale lijn in Burgenland, in het oosten van Oostenrijk. Het einddoel is dat de trein zelfstandig kan rijden, zonder menselijke tussenkomst kan stoppen en gevaar kan inschatten. Toch blijft er een handmatige override: in noodgevallen kan een controlecentrum het overnemen via camera’s aan boord.

Publieke acceptatie is ook belangrijk. In een nieuw project met de hogescholen van Zürich en München onderzoeken verkeerspsychologen hoe mensen reageren op autonoom spoorvervoer.

Volgens de FH Campus Wenen zouden deze treinen de manier waarop Europa denkt over mobiliteit op het platteland kunnen veranderen. Zoals Hirner het zegt: “Als we dit de komende jaren niet implementeren, zullen de secundaire spoorlijnen dood zijn.”

Lees meer:

• Taxirail: de toekomst voor regionaal spoor?
• Oostenrijk sluit belangrijke spoorlijn voor 25 dagen klimaatbestendigheid
• ÖBB boekt stabiele winst en recordaantal passagiers, ondanks grote overstromingen