Estland sluit contracten voor Rail Baltica ter waarde van € 1 miljard voor hoofdlijn en terminal – maar de verbinding met Warschau laat misschien nog tien jaar op zich wachten

Rail Baltica Estland heeft voor bijna € 1 miljard aan nieuwe bouwcontracten getekend voor een belangrijke terminal en misschien wel het belangrijkste, de hoofdlijn, die nu formeel “in aanbouw” is. Maar terwijl het noordelijke uiteinde van het door de EU gesteunde megaproject vordert, blijft de achtergrond ongewijzigd: financieringsproblemen in Letland dreigen de grensoverschrijdende corridor volgens ambtenaren tot 2035 te vertragen.

Rail Baltica Estland heeft een reeks belangrijke bouwcontracten getekend ter waarde van 1 miljard euro voor zijn deel van de pan-Baltische hogesnelheidslijn. Dat omvat de toezegging van veel geld voor de Tallinn Ülemiste terminal en het volledige Estse deel van de hoofdlijn, die volgens het bedrijf “nu onder contract en in aanbouw is”.

Dat is groot nieuws voor de realisatie van het noordelijke deel van de Rail Baltica-corridor en betekent dat Estland nu nog beter gepositioneerd is van de drie Baltische staten om de deadline van 2030 van de EU voor de lancering van hogesnelheidsdiensten naar Warschau te halen. De joint venture van het project, RB Rail AS, heeft eerder gezegd dat het Estse deel op tijd klaar zou moeten zijn – en de deals van deze week zijn het duidelijkste teken tot nu toe dat het land zijn beloften nakomt.

Helaas kan hetzelfde niet worden gezegd over de rest van het megaproject. Letland, dat tussen Estland en Litouwen ligt, heeft nu privé toegegeven dat zijn deel waarschijnlijk niet voor 2035 klaar zal zijn – vijf jaar te laat – waardoor zowel de EU-financiering als de samenhang van de hele grensoverschrijdende corridor in gevaar komt. Maar voorlopig gaat Estland door.

Tallinn terminal contract ‘nieuwe toegangspoort’ voor Rail Baltica momentum

Deze week ondertekende Rail Baltic Estland een contract van 85 miljoen euro met AS Merko Ehitus Eesti voor de bouw van de toekomstige hogesnelheidsterminal in het Ülemiste-district van Tallinn. De terminal – Linda Terminal genoemd als verwijzing naar het Estse nationale epos – zal fungeren als symbolisch startpunt voor de Rail Baltica corridor.

De terminal, ontworpen door Zaha Hadid Architects in samenwerking met het Estse bedrijf Esplan, zal de Suur-Sõjamäe straat overspannen en geïntegreerd worden met meerdere vervoersmiddelen, waaronder de luchthaven, tram- en buslijnen. Het bouwwerk wordt 20 meter hoog en 180 meter lang, met drie hogesnelheidsperrons van in totaal 1.250 meter – waarvan ongeveer de helft onder een afdak. De bouw moet in november 2025 beginnen en in oktober 2028 klaar zijn. De terminal is zo ontworpen dat de treinen tijdens de hele bouw kunnen blijven rijden.

Estse ambtenaren hebben het project een nieuwe maatstaf voor openbare infrastructuur genoemd. “De Ülemiste Linda Terminal is ongekend in de Estse spoorweggeschiedenis – het is niet zomaar een gebouw, maar een nieuwe poort van Estland naar de wereld,” zei Anvar Salomets, voorzitter van de raad van bestuur van Rail Baltic Estonia. EU-fondsen van zowel het Cohesiefonds als de Connecting Europe Facility ondersteunen het project.

Hoofdlijn in Estland ‘onder contract, in aanbouw’

Misschien nog belangrijker voor het grotere megaproject deze week is dat de hoofdlijn van Rail Baltica in Estland nu volledig is aanbesteed, met twee internationale bouwconsortia die zijn belast met de levering van de secties Ülemiste-Pärnu en Pärnu-Ikla. De totale waarde van de twee alliantiecontracten is €726 miljoen, maar inclusief de optie voor de inkoop van strategische materialen – zoals rails, dwarsliggers en ballast – kan het totaal oplopen tot €932 miljoen.

De eerste alliantie (GRK Eesti AS, GRK Suomi Oy, AS Merko Ehitus Eesti, NGE Contracting, Sweco Finland Oy, Sweco Sverige AB en TSO SAS) zal werkzaamheden aan de bovenbouw uitvoeren tussen Ülemiste en Pärnu en de volledige aanleg van het traject Tootsi-Pärnu. Hun contract heeft een waarde van € 394 miljoen. De tweede alliantie (Bouygues Travaux Publics, Budimex S.A., INGEROP Conseil et Ingénierie, KMG Infra OÜ en WSP Finland Oy) zal het traject Pärnu-Ikla opleveren voor een geschatte waarde van €332 miljoen.

Deze contracten zijn nu de grootste die ooit zijn getekend voor openbare infrastructuur in Estland. Een ontwikkelingsfase van een jaar begint onmiddellijk, gevolgd door de volledige bouw, waardoor het project dichter bij zijn doel komt om hogesnelheidsdiensten te starten tussen Tallinn en Warschau “tegen 2030”. “Het volledige Estse deel van de hoofdlijn voor passagiersvervoer is nu onder contract en in aanbouw,” voegde Salomets eraan toe. “Dit is het moment waarop de visie op papier een doorlopende bouwlijn wordt.”

Problemen Letland bedreigen samenhang hele project

Tussen Estland en Polen ligt echter een enigszins problematische kwestie – de aanzienlijke landmassa van Letland. Riga’s financieringsproblemen en daardoor achterblijvende bijdragen blijven een lange schaduw werpen op de tijdlijn van Rail Baltica. Zoals RailTech eerder deze maand meldde, hebben Letse ambtenaren toegegeven dat hun deel van de corridor misschien niet klaar zal zijn voor 2035.

Dat is vijf jaar na de door de EU vastgestelde deadline en brengt 1 miljard euro aan EU-medefinanciering in gevaar. Slechts 43 kilometer van de ongeveer 200 kilometer lange route van Letland is ontworpen en voor de rest is de financiering nog niet bevestigd. En zoals gezegd, Estland is daardoor steeds verder verwijderd van Polen.

De economische impact is aanzienlijk: RB Rail, de joint venture die het project uitvoert, wacht nog steeds op meer dan 4 miljoen euro van Letland om zijn begroting voor 2025 sluitend te maken. De aankoopkosten in Letland zijn ook aanzienlijk hoger dan in Estland of Litouwen en het ministerie van Vervoer van het land heeft eerder gewaarschuwd dat zonder dringende injecties van geld het project in de hele regio tot stilstand zou kunnen komen.

Contracten in beweging, maar cohesie blijft de uitdaging

Alles samen betekenen de nieuwe contracten een serieuze impuls voor het Estse segment van Rail Baltica. Nu de hoofdlijn volledig is gecontracteerd en de bouw van een belangrijke terminal op handen is, ligt het land op schema om zijn eigen doelstellingen te halen. Maar de grensoverschrijdende integriteit van het project – essentieel voor zowel de economische integratie van de EU als de militaire mobiliteit – blijft kwetsbaar.

Rail Baltica is niet het eerste transnationale spoorwegmegaproject dat lijdt onder nationale versnippering. Net als bij de Brenner-basistunnel, de Lyon-Turijn-corridor en andere projecten, dreigen ongelijke vorderingen tussen de lidstaten de voordelen van connectiviteit met jaren uit te stellen. Voor Rail Baltica gaat Estland met rasse schreden vooruit – maar of de rest van het project gelijke tred kan houden is nog onzeker.

Lees meer:

• EXCLUSIEF: De dood van CEF? EU ‘dreigt met beëindiging’ van speciaal miljarden euro’s transportfonds
• Estse operator Elron bereidt eerste bestelling hogesnelheidstrein voor Rail Baltica voor, levertijd ‘extreem kort’
• Financiële onzekerheid in Letland daagt Rail Baltica uit