Superlange sporen doen capaciteit goederenvervoer toenemen

Gespreid over drie jaar werkt Infrabel aan de capaciteitsuitbreiding van sporenbundel Mercator. Dat is de tweede belangrijkste spoorinfrastructuur in de haven van Gent. In nauw overleg met North Sea Port en alle bedrijven, die rekenen op deze strategische infrastructuur, bouwt de infrastructuurbeheerder er lange sporen van 750 meter. Het project kadert in de Modal Shift, een strategie om zoveel mogelijk goederentransport over te hevelen van de snelwegen naar het spoor.

Tussen de John F. Kennedylaan en het Zeekanaal Gent-Terneuzen ligt de sporenbundel Mercator. Voor verschillende, grote bedrijven in de buurt (Volvo Cars, Volvo Trucks, DFDS, Stukwerkers, Ghent Commodity Terminal, …) is de bundel van cruciaal belang voor hun transport per spoor. De bundel, bestaande uit negen sporen, werd aangelegd in 1996 en is de tweede drukste sporenbundel van de Gentse haven. Goederentreinen uit alle richtingen komen hier aan, worden samengesteld en vertrekken weer. Aan boord staalproducten, afgewerkte auto’s, onderdelen voor auto’s en vrachtwagens en grondstoffen zoals steenkool.

Uitbreiding

Maar deze belangrijke spoorinfrastructuur botst letterlijk op zijn limieten. Daarom breidt Infrabel, met de financiële steun van Europa, de capaciteit ervan gefaseerd uit. Tussen februari en april startte Infrabel de eerste fase van de werken aan bundel Mercator. Deze werkzaamheden concentreerden zich aan de kant Gent van de sporenbundel. Het doel: de spoorconfiguratie hertekenen en extra capaciteit creëren zodat het treinverkeer tussen de verschillende spooraangesloten bedrijven nog veiliger, vlotter en sneller verloopt. Tegelijk werden ook vier sporen in de bundel al een beetje verlengd.

lees verder onder de foto

Acht wissels

Alles bijeen werden acht nieuwe wissels geplaatst en kwam er meer dan 200 meter extra spoor bij. Deze werken hadden volgens Infrabel een niet te onderschatten invloed op de activiteiten van sommige bedrijven die aangesloten zijn op de sporenbundel. “Vooral de bedrijven die voor hun stock werken met de logistieke methode van net op tijd leveren”, zegt Thomas Baeken van Infrabel. “Dat komt omdat de spoorwerken plaatsvonden langs de kant van de bundel waar de meeste goederentreinen Mercator binnenrijden. Daarom werd er ook proactief gecommuniceerd met de betrokkenen en werd er in overleg gekeken naar mogelijke alternatieven om de impact op de economische activiteit zoveel mogelijk te beperken.”

Lange sporen

Het eerste deel van de werken is volgens Infrabel een belangrijke opstap naar het, op termijn, aanleggen van lange sporen van 750 meter. “Deze sporen zijn de toekomst van het goederenspoorvervoer en ook een belangrijke vraag van de industrie en van Europa”, zegt Baeken. “Want op deze lange sporen kan je lange goederentreinen laten aankomen. Zulke treinen drukken de transportkosten en zijn bovendien goed voor het milieu.”

lees verder onder de foto

Laatste werffase

In het najaar starten de voorbereidende werken voor de tweede en laatste werffase. Hier concentreren de werken zich aan de kant Zelzate van de sporenbundel. “Hier is nog heel wat plaats om extra spoorlengte te realiseren”, zegt Baeken. “Maar daarvoor moet eerst een landhoofd van de Skaldenbrug verplaatst worden door North Sea Port. De vrijgekomen ruimte zal Infrabel gebruiken om, tussen januari en juni 2024, drie nieuwe sporen onder de brug te leggen.”

Calimero-complex

En deze infrastructuur is op zijn beurt dan weer belangrijk wanneer Infrabel, in het voorjaar van 2025, de laatste bestaande sporen van bundel Mercator verlengt. “Tijdens deze werken kan men het goederenverkeer lokaal dan versporen naar de drie nieuwe sporen onder de brug om de hinder te beperken”, zegt Baeken. “In totaal worden aan deze kant van de bundel twaalf wissels vernieuwd en komt er bijna drie kilometer spoor bij. Mocht bundel Mercator al ooit een ‘Calimero-complex’ gehad hebben, dan is het daar nu definitief van verlost. Tegen de zomer van 2025 moeten alle spoorwerken klaar zijn en heb je in de bundel zes van de negen sporen die 750m en langer zijn. Een sterke troef voor North Sea Port, de Modal Shift en België als logistieke draaischijf.”

lees verder onder de foto

Model Shift

Het project kadert in de Modal Shift, een strategie om zoveel mogelijk goederentransport over te hevelen van de snelwegen naar het spoor. “Want goed voor onze economie, minder files en beter voor mens en milieu”, zegt Baeken. “De files die dagelijks onze wegen dichtslibben, kosten heel wat. Het gaat dan over een combinatie van tijdverlies, verspilde brandstof en milieuvervuiling. Een voorzichtige schatting berekent die kost op 1 % van ons bruto binnenlands product (BBP). Omgerekend is dat jaarlijks meer dan 4 miljard euro! Als je weet dat 1 goederentrein gemiddeld 45 vrachtwagens van de baan haalt, dan is het spoor een essentiële schakel in het samen oplossen van bovenvermelde problemen.”

Meer goederenvervoer

Het aandeel van het goederenspoorvervoer in de Gentse haven moet van 9 naar 15%. “Een ambitieuze doelstelling die enkel lukt wanneer alle betrokken partijen meewerken”, zegt Baeken. “Met de geplande werkzaamheden aan de bundel Mercator zet Infrabel alvast een belangrijke stap in die richting.” Volgens Peter Van Parys, Bestuurder/COO bij North Sea Port, zijn de langere sporen broodnodig.  “De langere sporen zijn een noodzaak om efficiënter te werken met minder handelingen. Het is op vraag van de bedrijven zelf gebeurd. De bedrijven willen meer per spoor vervoeren. Dit zal de modal shift ten goede komen. Deze investering is ook belangrijk voor Nederland.” Raf Dewit, die al jaren de operaties op de multimodale terminal van DFDS Seaways aan het Mercatordok ziet veel potentieel. “Dit gaat de internationale connectie ten goede komen. We gaan nog beter aangesloten worden op de zeehaven. De aanpassingen aan de railinfrastructuur geven ons een capaciteitsverhoging van 30 procent.”

lees verder onder de foto

Investering

De federale regering en Europa investeren ruim 12 miljoen euro in het spoor. De federale regering investeert in het spoor om een duurzame modal shift te realiseren en de Belgische economie te ondersteunen. Specifiek om de spoorinfrastructuur van bundel Mercator te optimaliseren en klaar te maken voor de toekomst investeert de overheid via het Nationale Relanceplan liefst 4 miljoen euro. “Het project is een zeer belangrijke investering,” zegt federaal mobiliteitsminister Georges Gilkinet. “We zullen vlotter goederen op het spoor kunnen zetten. We willen vanaf 2030 een verdubbeling van het aantal goederen op het spoor. Er zullen meer goederentreinen rijden, wat voor minder files en vervuiling zorgt.”  Ook Europa onderstreept het belang van deze cruciale infrastructuur door subsidies toe te kennen ter waarde van 8,5 miljoen euro dankzij het RFF fonds (Recovery and Resilience Facility). Via middelen uit het federale Relanceplan en dankzij subsidies van de Europese Commissie uit het Recovery and Resilience Facility (RFF) fonds investeert Infrabel 12,5 miljoen euro.